De voornaamste symboliek die de Vrijmetselaar hanteert is de bouwsymboliek en de lichtsymboliek. De bouwsymboliek geeft aan dat je aan jezelf werkt. De lichtsymboliek duidt op het verwerven van geestelijke inzichten en op de grote cycli van opkomst en ondergang, groei en sterfte, periodieke beweging van de planeten om de zon, de seizoenen, enzovoort.
Waarom werken met symbolen?
Een symbool is een plaatje, een beeld. En een beeld zegt meer dan duizend woorden, ook voor vrijmetselaren. Het is overigens typerend voor de vrijmetselarij dat iedere vrijmetselaar vrij is in de betekenis die hij aan een specifiek symbool wenst toe te kennen. De taal der symbolen laat de mens toe met zichzelf, met zijn onderbewuste te spreken.
De letter “G”
Een bekend symbool voor de Vrijmetselarij is de letter “G”. Afhankelijk van welke interpretatie je gelooft, kan dit symbool voor geometrie, God of gnosis staan. Christenen interpreteren dit symbool traditioneel als God, terwijl anderen binnen de Orde dit definiëren als kennis of gnosis.
Passer en de winkelhaak
In de bouwsymboliek zijn de passer en winkelhaak zeer bekende symbolen. Een van de charmes van de vrijmetselarij is dat eenieder vrij is in zijn interpretatie van symbolen. De betekenis van passer en winkelhaak bestaat dus niet. Toch heeft menig Vrijmetselaar de neiging om in de twee onbewegelijke benen van de winkelhaak iets van vastigheid, van materie (het stoffelijk) te zien. En de twee bewegelijke benen van de passer meer te bezien als een symbool voor de geest. Samen vertegenwoordigen ze de heilige samenstelling van het stoffelijke en het geestelijke.