Leden aan het woord - Loge De Korenschoof

Uitspraken van leden van de loge

“Vrijmetselarij betekent voor mij het symbolisch aangereikt krijgen van prima gereedschap. Aan mij dit gereedschap op te pakken en me te bekwamen in het ‘handwerk’ en om een mooi stuk vakwerk op te leveren .“
“Vrijmetselarij is voor mij een levenschool; ik had eerder moeten toetreden”.
“Het werken met symbolen en ritualen geeft mij aanleiding tot een dieper doordringen in de zin van het leven”.
“Heeft de vrijmetselarij mijn gedrag in de samenleving werkelijk veranderd?”
Ik ervaar de Korenschoof als een bijzondere loge. Het heeft als een “body” vele karakteristieke eigenschappen die maken dat de broeders zich thuis voelen… En dat de bijeenkomsten steeds goed gevuld zijn…
De broeders verrichten maçonnieke arbeid en maken muziek met elkaar. Veel broeders vervullen rituele en bestuurlijke functies in anders loges…
…De harmonie en enthousiasme en de goede arbeid die word geleverd bloeit als een mooie plant op en vruchtbare humusrijke bodem. Zij maken dat De Korenschoof niet alleen regionaal maar ook landelijk een goede naam heeft…

De vrijmetselaar meningen, niet een, maar meerdere, want hij gelooft dat er niet één antwoord is als het om persoonlijke zaken gaat, maar dat het gaat om een spectrum aan meningen en visies de werkelijkheid het beste beschrijft. Dogma’s daarbij leiden tot verblinding, en ook daarover moet niet dogmatisch gedacht worden.
We erkennen een opperste bouwmeester van het heelal, maar of je die nu beleeft als christen, jood, moslim, boeddhist of atheïst, is niet van belang. Net zo onbelangrijk is het of je socialist, liberaal of communist bent. Waar het om gaat is dat je een vrijdenkend man bent die anderen in hun waarde laat, ongeacht godsdienstige of politieke kleur. Niet voor niets was de vrijmetselarij de grote vijand van Hitler en Stalin.
De vrijmetselarij wordt vaak verweten dat het een geheim inwijdingsgezelschap is, vol met corrupties en samenzweringen. Toch is dat vreemd want eigenlijk kun je alle ritualen en symbolen op internet beschreven en uitgelegd zien. Maar de persoonlijke emotie om opgenomen te worden door een groep broeders die je aanvaarden zoals je bent en waarmee je vrijelijk en zonder vooroordelen kunt praten, dat is de kracht van vrijmetselaar worden! Het is een hele unieke ervaring alleen voor jou en de broeders. Het is deze broederband die grote waarde geeft aan de vrijmetselarij, maar die tevens voor de buitenstaander een reden is van wantrouw en argwaan.
De vrijmetselarij wordt vaak gezien als een leerschool waar je op een vrije en vertrouwelijke manier kan omgaan en van gedachten wisselen met je medebroeders, teneinde te komen tot meer verdieping van mijn plaats in wereld en leven. Het belangrijke “Ken U Zelve” is daarbij een zeer belangrijk uitgangspunt. Er moet daarbij een goed evenwicht zijn tussen de materiële kant (het overleven) en de spirituele kant (leven zelf).
Een van de belangrijke aanbevelingen die aan het eind van een bijeenkomst wordt uitgesproken is “Keer terug naar het Westen en doet U daar kennen als vrijmetselaar.” Vrijmetselaars doen wat iedereen in de samenleving doet, alleen wordt hij ertoe opgeroepen dit bewust te doen, wijs, met toewijding, en met liefde voor zijn medemens. Op die manier wil hij bijdragen aan de bouw van de ‘Tempel van Salomo’, een metafoor voor een harmonieuzere samenleving.
Wat is die wereld om de vrijmetselarij heen? Zijn wij dan geen deel van die buitenwereld? Het probleem met deze vraag is wat met de wereld wordt bedoeld. En omgekeerd is het net zo: wat heeft die wereld nu helemaal aan de vrijmetselarij? De geheimzinnigheid die altijd om de vrijmetselarij hangt, staat een open en begrijpende houding in de weg. Dat is jammer, want het doel van de vrijmetselarij is juist zo mooi. Het gaat er om een beter mens uit jezelf te worden; proberen betere geestelijke waarden te bereiken; niet alleen voor zichzelf, maar ook die overbrengen op de maatschappij.
Een vraag als “Wat heeft de wereld aan de vrijmetselarij?” verleidt tot een antwoord als ”als er in de wereld meer in de geest van de vrijmetselarij werd gedacht en gehandeld zou alles beter gaan”. En inderdaad, het streven naar begrip en tolerantie zou geen kwaad doen, maar op dat streven heeft de vrijmetselarij niet het patent. Wat ons wel onderscheidt is het feit dat er mensen uit allerlei denkrichtingen en religies vrijmetselaar zijn, en we in de loge al kunnen oefenen met dat begrip en die tolerantie.
Vrijmetselaren zijn echte vrijdenkers en religieuze dogma’s worden niet gevolgd. De kracht van de vrijmetselarij zit in het gebruik van symbolen. Veel voorwerpen die een rol spelen in de zogenoemde inwijdingen en in de ritualen die opgevoerd worden op bepaalde feestdagen, hebben een symbolische betekenis. Elke vrijmetselaar kan zelf een duiding geven aan de in zijn ogen geldende betekenis van een symbool. Het is ook niet voor niets dat men vanaf het begin van de vrijmetselarij spreekt over het samenkomen van vrijdenkers, van mannen die niet gebonden zijn aan dogma’s.
In een seculariserende samenleving verdwijnt wel de neiging ‘de waarheden van anderen’ over te nemen, maar verdwijnt niet de behoefte na te denken over de belangrijke vragen. Wij halen de antwoorden niet uit één heilig boek, en we citeren niet de wijzen uit één religieuze traditie, maar verzamelen inzichten uit alle hoeken waar we toegang toe hebben. Iedere vrijmetselaar vormt zo zijn eigen antwoorden. In de Korenschoof hebben we een prachtig palet aan meningen, ervaringen en inzichten, de bestanddelen voor de vorming van jouw eigen mening.
Sommigen zoeken het antwoord bij hun God, anderen vinden het in de Natuur, in Humanistische drijfveren, de Goddelijke vonk in jezelf, of bij de Alchemie van het leven. De Vrijmetselarij heeft hierop niet het antwoord. Maar er is wel een heel interessant en knap spel bedacht, al honderden jaren geleden, dat ons nog steeds helpt om die zoektocht te faciliteren. Zo’n spel noemt de Vrijmetselaar een Rituaal. In dat spel worden allerlei symbolen gebruikt. Het zijn symbolen die universeel herkenbaar zijn maar voor ieder een verschillende betekenis kunnen hebben.
Wij gebruiken het symbool van de Ruwe Steen. Ieder heeft zijn eigen denkbeeldige ruwe steen in zich en probeert er figuurlijk aan te hakken met hamer en beitel, om er een goede kubusvorm van te maken. Van meerdere kubussen kun je weer een bouwwerk in elkaar passen. Dat bouwwerk kan symbolisch de Mensheid voorstellen in een mooie vorm van begrip, respect, vrede en goede samenwerking. We gebruiken ook een geblokte vloer met zwarte en witte vlakken, waar je goed en kwaad, vreugde en verdriet bij kunt bedenken. We gebruiken vormen als de driehoek en het vierkant. Daarbij kan het vierkant de stoffelijke wereld voorstellen van ratio, bezit, kennis. En de driehoek als voorbeeld voor geestelijk besef, want vanuit onze geest zijn we juist bezig met onbenoembare begrippen, zoals liefde, verwarring, verwondering, geloof en doorzetten.
Een kenmerkend belangrijk moment bij de Vrijmetselaars is de inwijding van een leerling. Alle stappen daartoe zijn beschreven in een rituaal waarin de gebruikte teksten en handelingen in een bepaalde volgorde weergegeven worden. Het ritueel, dus de uitvoering, kan de verschillende onderdelen meer accentueren dan andere en dus is elke opvoering weer net iets anders. We hebben diverse ritualen voor de drie graden van leerling, gezel en meester, maar ook voor de opening van het werkjaar, onze hoogtijdagen Zomer Sint Jan en Winter Sint Jan, een nieuwjaarsviering en een rouwloge. Het rituaal geeft aan welke symboliek er deze keer centraal staat, vaak heeft dat te maken met de mythe van de bouw van de Tempel van Salomo. Ook de lichtsymboliek is prominent aanwezig.
Die ritualen lijken mysterieuze toneelstukjes, met handelingen, dialogen en rekwisieten, voornamelijk dialogen eigenlijk. Maar het biedt rust en houvast om delen van de geest aan te spreken die in het dagelijkse leven onaangesproken blijven. Dat klinkt wat vaag, en is het ook. Waarschijnlijk vergelijkbaar met een katholieke mis. Overigens, in de Korenschoof wordt er, zoals in katholieke missen en in studentenverenigingen, ook gezongen! Maar dat is niet gebruikelijk in loges.
De naam van onze loge in een landbouwstad als Wageningen is niet toevallig: de korenschoof en vrijwel alle daarmee in verband te brengen begrippen verwijzen naar de hele cyclus vanaf het zaaien zelf, de verzorging van het opgroeiende gewas, het afsterven van de moederplant, de oogst en het uitzien naar een nieuw leven in een volgende cyclus. En verder zeker ook naar specifieke kenmerken van korrel, halm en aar; het samenbinden van de halmen tot een schoof, en het vieren van een hopelijk geslaagde oogst. De mogelijkheden om vanuit de vrijmetselarij deze gegevens zinvol in te bouwen in onze ritualen en andere geschriften, lijken bijna onbeperkt. Maar dit rijkt nog veel verder omdat graan, net als bijv. de olijftak als symbool van vrede, past in de categorie van de zgn. universele symboliek die ons ‘maçonnieke domein’ ver overstijgt.
Het meest bijzonder in de Korenschoof zijn natuurlijk de broeders. Daarbij was ik onder de indruk van de vertrouwelijkheid en openhartigheid waarmee de broeders met elkaar spraken. Maar hierin verschilt de Korenschoof waarschijnlijk niet van veel andere loges. De Korenschoof heeft echter een aantal andere kenmerken, die het een bijzondere loge maken. Het meest in het oog springend is het feit dat we een zingende loge zijn. Bij aanvang van een open loge, in de broederketen en bij het broedermaal zingen wij uit volle borst onze liederen. Het laatste lied is zelfs speciaal voor deze loge geschreven en heet dan ook “Het Korenschooflied”. Het samen zingen versterkt de verbroedering en de beleving van de open loge.
Tijdens onze bijeenkomsten staan wij als broeders vrijmetselaren schouder aan schouder in de zogenaamde broederketen, die een bijzondere saamhorigheid symboliseert. Deze saamhorigheid beperkt zich niet tot de grenzen van de eigen Loge. Veel vrijmetselaren ervaren het als een verrijking wanneer zij op bezoek gaan bij andere Loges. Dat noemen wij visiteren. Zij merken daarbij dat er soms accentverschillen zijn in uitvoering van de ritualen, maar nooit hebben die verschillen een nadelige invloed gehad op het wezen van de vrijmetselarij: de sfeer van vertrouwelijkheid, het feit dat je jezelf mag zijn, de persoonlijke zoektocht naar zingeving, die saamhorigheid dat alles vind je in alle Loges terug. Ook als je een Loge in het buitenland bezoekt of als broeders uit het buitenland hier op bezoek zijn voel je duidelijk die band die het wereldrond omspant.
Ja, ieder land zijn eigen gewoonten. In sommige landen is er een band tussen vrijmetselarij en de kerk, in andere landen juist een gespannen verhouding tot de kerk. In sommige landen geven de loges steun aan het beklimmen van de sociale ladder, in andere is het sociale zelfmoord als bekend zou worden dat je vrijmetselaar bent. Maar, zoals eerder opgemerkt, we visiteren elkaar overal, respecteren elkaar en proberen van elkaar te leren. “Te zoeken wat mensen bindt en weg te nemen wat hun scheidt.” En dat doen we overal ter wereld.
In een maatschappij waarin je via de multimedia altijd ergens bij kan horen zonder verplichtingen aan te hoeven gaan, is onze broederschap een buitenbeen. In een maatschappij waarin verenigingen uit zowel mannen als ook vrouwen bestaan, is onze broederschap een buitenbeen. In een maatschappij waarin nadruk wordt gelegd op het individueel najagen van geluk, is een broederschap die naar elkaar omziet, een buitenbeen. De tweede pijler, waarop vrijmetselarij rust, wordt wel gezien als die van een morele gemeenschap, die gebruik maakt van symbolen en ritualen. Deze symbolen en ritualen geven de vrijmetselaar toegang tot een universele sleutel voor zijn zoektocht naar de zin van het leven en zijn plaats hierin.
Tegenwoordig heeft het gedachtengoed van de vrijmetselarij nog maar weinig raakvlak met de maatschappij. De kloof lijkt groter te groeien en het aantal leerling-vrijmetselaars neemt af als we dezelfde koers blijven varen. We moeten daarom inspelen op actuele sociale en maatschappelijke ontwikkelingen. Terwijl we nadenken over de relevantie van de vrijmetselarij in de huidige maatschappij, moeten we onze maçonnieke erfenis echter niet verloochenen. Het is belangrijk dat we de toekomst moeten zoeken in een fusie van het ‘Ken u zelve’ en ‘Ken uw maatschappij’.